"Che Guevaranın son sirri" kitabından seçmələrlə.İnqilab anı

Şahın mütləqiyyətinin sonunda İnqilab çıxdı.O,sarayı dağıtdı və monarxiyanı gömdü.Bu hadisə şah hakimiyyətinin yol verdiyi ilk baxışdan çox xirda bir hadisədən başladı.Səhv addım atmaqla,hakimiyyət özünü məhcə məhkum etdi

Bu kəlmələri yazıçı Rışard Kapuşinski özünün”Şahənşah” kitabında İran inqilabı haqqında yazıb.Bu kitabda yazılan o zaman ki İran hazır ki Azərbaycanla eynilik təşkil edir.

Ənənəvi olaraq inqilabların əsasını səfalət,aclıq,hüquqsuzluq,total repressiyalarda görürlər.Halbu ki dünyada bu vəziyyətdə yaşayan xalqlar var,ancaq inqilab yoxdur.Çünki,təkan həmişə söz və əməl olub.Ya narazıların sözü,yada hakimiyyətdəkilərin shv sözü.Ona görə ki,hərbi qiyam,dövlət çevrilişi kimi proseslərdən fərqli olaraq,inqilab planlaşdıqılmır.O,sadəcə baş verir.

Onun birinci əlaməti-özünü elita sayanların öz cəzasizlığına arxayınçılığıdır(məs-Rauf Həbibov).Doğrudan da,bir gün hər şey onlar üçün puç olanda,təəccüblənirlər-axı dünən istədiyim hər murdarlığı edə bilirdim,heç etiraz edən də yox idi,bu gün nə oldu ki,hər şey dəyişdi?(Quba qiyamındakı kimi).

Məntiqi sualdır.İllər boyu müqavimətsizlik və bir anda inqilab.Sadəcə bu illər boyu cinayətlər üst-üstə gəlib yaddaşlara hopurdu.An gəldi-hər şeyə görə cavab vermək lazım oldu.Həmin an-sirdir.Onu proqnozlaşdırmaq olmur.Bu gün Azərbaycanlılar üçün İnqilab dramdır ama bir söz,əməl,fakt,səhv dramanı reallığa çevirir.

Gözlənilmədən başlayan İran inqilabının başlanğıcına baxaq.1978 ci il,yanvarın 8-i.Hökümət qazeti “Ettalaat” Xomeyni əleyhinə yazı dərc edir.Bu yazını yazmağa zəzurət yox idi.Xomeyni mühacirətdə idi və şah üçün real təhlükə deyildi.

Yazıda Xomeyni Hindistanlı xəstə adlandırılmış vı İranın güclü olduğunu yazmışdılar.

Qazet Qum şəhərinə çatan kimi insanlar küçəyə çıxdı.Bu cür etirazlar şah İranı üçün adidəndə adi idi.

Həmişəki kimi polis gəlir etirazçıları mühasirəyə alır amma bu dəfə fərqli hadisə baş verir.Həmişə polis gəlir qışqırır,əlini-qolunu ölçərək danışır etirazçı gedir evə.Ən ifrat ssenaridə polis vurub-etirazçı qaçıb.(İndiki Azərbaycan kimi)

Bu dəfə isə....Polis qışqırır,adam durub ona baxır.Bu qorxmuş adamın baxışı deyil,onun üzündə meydan oxumaq var.Bu adam polisin üzünə dik baxır,sonra yanındakılara çevrilir.Yanındakilər qorxurlar,ancaq bu bir adamın qorxmazlığı yoluxdurucu olur.Heç kəs çıxıb getmir,polis isə qışqırır-qışqırır və bir anlıq susur.Həmin an həlledicidir-polisdə,kütlədə ki o adamda nə baş verdiyini anlayır.Baş verən odur ki,kütlədən olan o adam qorxu hissini itirib və elə buda İnqilabın başlanğıcıdır.

İndiyədək polislə kütlə adamı bir birinə yaxınlaşanda araya 3 cü girirdi,bu qorxu idi.Polissin müttəfiqi və etirazçının düşməni.İndi isə bu üçüncü yoxa çıxdı,onları birləşdirən əlaqə qırıldı.Polis qorxuda bilmədi,adam isə qorxmadı.Polis şöbəsinə dündü,adam isə meydanda qaldı.Bundan sonra o ölməkdəndə qorxmayacaq....

Günəş şimaldan doğur

Bu yazımda mən Qubada olan son üsyanı qələmə almaq istəyirəm,amma ilk öncə Qubanın tarixinə baxaq.

Quba və şimal zonası ləzgi,avar,tat və digər Qafqaz xalqlarının yaşayiş məskəni olmuşdur,bu ərazidə son usyan 1837 ci ildə çar zülmünə qarşı baş vermişdir.O dövrdə Azərbaycanın bir çox yerində belə usyanlar olmuş ama heç biri Quba üsyanı kimi kütləvi olmamişdir,eləcədə üsyanı idarə edən Hərbi Şura heç bir usyanda təsis edilməmişdir.Bu üsyan çar rejiminin gücü ilə yatirilmişdir və o zamandan bu zonaya səssizlik çökdü.Çox zaman keçdikdən sonra 01.03.12 tarixində Qubada gözlənilməyən xalq üsyanı baş verdi

                                    Quba üsyanının səbəbləri

1.Quba əhalisi gəlirini əsasən kənd təsərrüfatı mallarından xüsusi ilə baqçılıqdan çıxır.Bildiyimiz kimi Qubada hektarlarla alma bağları var və  insanlar əsasən alma satışından gəlir əldə edir.Lakin son zamanlar ölkə bazarlarında Quba almasının yerini Fransadan gələn yaşıl almanın tutması alma satışına çox mənfi təsir edir,yerli əhalinin  almalari ambarlarda çürüyür və o çürüyən alma ilə caaatın ümrü günü də çürüyürdü

2.Qubaya sonradan köçmüş Yəhudilərin yerli əhalidən istər yaşadiqları yerə istərsə yaşayiş şəraitlərinə gürə kəskin fərqlənməsi.Qubaya gedənlər bilərki Qubanın əh gözəl güşəsində yerləşən Yəhudi kəndi olan “Qırmızı qəsəbə” Qubadan kəskin fərqlənir

3.İcra başçısının “Qubalılar ailəsini 30-40 manata satıb” kimi alçaq və səbəbsiz cümləsi

Sadaladiqim səbəblərə baxanda bilinirki digər regionlarda olduğu kimi burdada xalq illərdir ürəyində saxladiği nifrəti son anda Quba əhalisinin pulunu yeyib harınlamış icra başçısinin üstünə tökdü və ona həddini bildirdi

Son olaraq Qubalılar göstərdiki bu xalq yatmayıb,öz namusunu,vicdanını onları təhqir edənlər kimi 50-60 və ya daha çox pula satmayıb!Qubalılar hayqırdı ki “eyy başda oturanlar bu xalq ayağa qalxanda onun qarşısını nə sənın polisin nədə qolu zorlu əli silahlı qoşunun ala bilər”!

Mən inanıram ki,Qubada olanlar son olmayacaq bu dələduzlar təkcə Quba əhalisi yox digər rayonlarında əhalisi bezib və onlar ayağa qalxanda qaçanlar təkcə icra başçıları olmayacaq